Strach przed porażką to jedno z najczęściej występujących uczuć, które towarzyszy nam w życiu codziennym. Może objawiać się w różnych sytuacjach: w pracy, szkole, relacjach międzyludzkich, a nawet podczas realizacji naszych pasji i zainteresowań. Choć obawa przed niepowodzeniem jest naturalna, może nas skutecznie blokować, powstrzymując przed podejmowaniem nowych wyzwań i realizowaniem marzeń. Jak zatem radzić sobie ze strachem przed porażką? W tym artykule przyjrzymy się najpopularniejszym metodom, które mogą nam w tym pomóc. Serdecznie zapraszamy do lektury.
Skąd się bierze strach przed porażką?
Zanim odpowiemy na tytułowe pytanie tego artykułu, warto przyjrzeć się bliżej temu, skąd w ogóle bierze się strach przed porażką, który często blokuje nasze działania i ogranicza realizację naszych planów. Z czego on wynika? A może jest to tylko wymysł naszej wyobraźni? Przede wszystkim należy wyraźnie podkreślić, że strach przed porażką bierze się z wielu różnych źródeł, często ściśle powiązanych z naszymi doświadczeniami z dzieciństwa, społecznymi oczekiwaniami oraz osobistymi przekonaniami. Wczesne doświadczenia, takie jak surowe wychowanie czy nadmierne oczekiwania rodziców, mogą zasiać w nas głęboko zakorzenioną obawę przed niepowodzeniem. Dzieci, które były często krytykowane lub porównywane z innymi, mogą dorastać z przekonaniem, że ich wartość zależy wyłącznie od sukcesów, a każda porażka jest dowodem ich niedoskonałości.
Strach przed porażką może być także wynikiem negatywnych doświadczeń z przeszłości. Jeśli kiedyś ponieśliśmy porażkę, która miała bolesne konsekwencje, nasz umysł może zakodować to jako sytuację, której należy za wszelką cenę unikać. W efekcie, przed podjęciem nowego wyzwania, pojawia się lęk, że historia się powtórzy.
Kolejnym czynnikiem jest presja społeczna. Współczesne społeczeństwo często gloryfikuje sukces, a porażka bywa stygmatyzowana. Media społecznościowe i kultura sukcesu podsycają przekonanie, że jest ona czymś wstydliwym, co należy ukrywać. To prowadzi do powstawania lęku przed oceną ze strony innych i obawy, że nie spełnimy oczekiwań społecznych lub zawodowych. Nie ma w tym nic dziwnego, tym bardziej, że zdjęcia na Instagramie, czy filmiki na Tik Toku często pokazują przerysowane życie, a my porównując się z innymi czujemy, że nie jesteśmy dość dobrzy, by sprostać oczekiwaniom społeczeństwa. To z kolei prowadzi do tego, że nieświadomie zaczynamy sabotować własne działania. Istotną rolę odgrywają także psychologiczne aspekty, takie jak niskie poczucie własnej wartości czy perfekcjonizm. Osoby o niskim poczuciu własnej wartości mogą obawiać się porażki, ponieważ utożsamiają ją z brakiem kompetencji i niską wartością osobistą. Perfekcjoniści z kolei często mają nierealistycznie wysokie standardy, co sprawia, że każde nawet drobne niepowodzenie, czy nawet spóźnienie się z realizacją jakiegoś projektu, jest dla nich porażką totalną, a lęk przed nią staje się paraliżujący.
Strach przed porażką jest zatem wynikiem złożonej kombinacji czynników związanych z naszym wychowaniem, doświadczeniami, społecznymi oczekiwaniami oraz indywidualnymi cechami psychologicznymi. Nie można o nich zapominać, jeżeli będziemy chcieli skutecznie sobie z nim radzić.
Jak sobie radzić ze strachem przed porażką? Czy jest to w ogóle możliwe?
Zrozumienie własnych obaw i przekierowanie myślenia
Pierwszym krokiem w radzeniu sobie ze strachem przed porażką jest zrozumienie, skąd się on w ogóle bierze. Czy obawiamy się negatywnej oceny ze strony innych? A może boimy się utraty czegoś, co jest dla nas ważne? Zrozumienie przyczyn własnego lęku może pomóc nam lepiej go kontrolować. Czasem wystarczy uświadomić sobie, że niepowodzenie nie jest końcem świata, a jedynie częścią procesu nauki. Nierzadko warto zadać sobie jedno kluczowe pytanie: co najgorszego może się stać, gdy poniesiemy porażkę? Już sama odpowiedź na nie może sprawić, że nasz umysł się rozluźni i będziemy mogli myśleć bardziej konstruktywnie, a co za tym idzie istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że faktycznie ją poniesiemy. W większości przypadków okazuje się bowiem, że nasze obawy są przesadzone. Zamiast koncentrować się na ewentualnych negatywach, skupmy się na tym, co możemy zyskać, podejmując ryzyko.
Zmiana podejścia do porażki
Porażka, jak to już zostało zaznaczone, często jest postrzegana jako coś negatywnego, coś, czego należy unikać za wszelką cenę. Warto jednak zmienić podejście i zacząć traktować niepowodzenia jako lekcję. Każda porażka jest bowiem okazją do nauki, zrozumienia swoich błędów i poprawy ich w przyszłości. Wielu znanych ludzi sukcesu przyznaje, że to właśnie ich porażki nauczyły ich najwięcej i pozwoliły osiągnąć to, co mają dzisiaj. Nierzadko też obecnie najbogatsi ludzie na świecie tracili całe swoje majątki, by z czasem zbudować imperium, którego zazdroszczą im inni.
Małe kroki
Jeśli strach przed porażką paraliżuje nas do tego stopnia, że unikamy podejmowania jakichkolwiek działań, zacznijmy od małych kroków. Zamiast stawiać sobie ogromne cele, które mogą wydawać się przytłaczające, zacznijmy od tych mniejszych, łatwiejszych do osiągnięcia zadań. Każde małe zwycięstwo zwiększy naszą pewność siebie i pomoże stopniowo przezwyciężać lęk. Warto również podjąć wysiłek, aby zapisywać swoje cele ręcznie na papierze, a także określić, jakie działania musimy podjąć, aby je zrealizować. Pozwoli nam to działać bardziej efektywnie i nie zbaczać z obranej wcześniej ścieżki. Co więcej, musimy pamiętać o tym, aby nasze cele były możliwe do zrealizowania. Powinny być one ambitne, ale jednocześnie osiągalne. Pamiętajmy, że sukces to proces, a nie jednorazowe wydarzenie. Warto doceniać swoje postępy, nawet te najmniejsze, i być cierpliwym wobec siebie.
Wsparcie innych
Człowiek, jak pisał E. Aronson, jest istotną społeczną, dlatego pamiętajmy o tym, że nie musimy radzić sobie ze strachem przed porażką samodzielnie. Rozmawiajmy o swoich obawach z bliskimi, przyjaciółmi, a nawet z mentorem lub terapeutą. Często samo wyrażenie swoich lęków na głos pomaga zyskać nad nimi kontrolę. Dodatkowo, inni mogą zaoferować cenne perspektywy, wsparcie i zachętę, które pomogą nam stawić czoła wyzwaniom.
Akceptacja niepewności
Życie jest pełne niepewności, a strach przed porażką często wynika z potrzeby kontroli wszystkiego. Niestety, nie jesteśmy w stanie przewidzieć i kontrolować każdej sytuacji. Akceptacja faktu, że pewne rzeczy są poza naszą kontrolą, może pomóc w zredukowaniu lęku. Skupmy się więc na tym, co możemy zrobić teraz, zamiast martwić się o to, co może się wydarzyć w przyszłości.
Strach przed porażką jest naturalną naszego częścią życia, ale nie powinien nas paraliżować i powstrzymywać przed podejmowaniem działań. Kluczem do radzenia sobie z tym lękiem jest zrozumienie jego źródeł, zmiana podejścia do niepowodzeń oraz systematyczne budowanie pewności siebie poprzez małe kroki. Pamiętajmy, że każdy sukces poprzedzony jest serią mniejszych lub większych porażek – to one uczą nas najwięcej i prowadzą do prawdziwego rozwoju. Nie bójmy się ryzykować, bo to właśnie poza granicami naszej sfery komfortu czekają na nas największe osiągnięcia.
