Prokrastynacja – to słowo, które z pewnością zna każdy z nas, chociaż nie każdy potrafi je szczegółowo zdefiniować. To zjawisko, które atakuje naszą produktywność, nierzadko sprawiając, że odkładamy ważne zadania na później. Czasem nawet sobie tego nie uświadamiamy. Dlaczego tak się dzieje i czy istnieją skuteczne metody walki z tym uciążliwym problemem? W naszym dzisiejszym artykule skupimy się na definicji prokrastynacji oraz zgłębimy strategie, które pomogą nam pokonać to zjawisko i odzyskać kontrolę nad czasem, którego w dzisiejszych czasach mamy coraz mniej.
Czym jest prokrastynacja?
Na wstępie należy wyraźnie zaznaczyć, że prokrastynacja to nie tylko złe nawyki czy lenistwo – to złożony problem psychologiczny, który ma swoje korzenie w różnych aspektach naszej osobowości i stylu życia. Jest to tendencja do odkładania na później zadań, które wymagają wysiłku, czasu i skupienia. Często kryje się za tym lęk przed niepowodzeniem, perfekcjonizm lub po prostu brak motywacji. Szacuje się, że prokrastynatorów jest ok 20%. Osoby zmagające się z prokrastynacją często unikają rozpoczęcia pracy nad zadaniem, chociaż mogą zdawać sobie sprawę z konieczności jego wykonania. Nadmierne odkładanie może prowadzić do stresu, poczucia winy i obniżonej efektywności. Warto podkreślić, że z roku na rok dotyka coraz większej ilości osób, niezależnie od wieku i płci. Skąd się więc bierze prokrastynacja i dlaczego jest to zjawisko niepożądane?
Jak wygląda zjawisko prokrastynacji w praktyce?
Chcąc opisać zjawisko prokrastynacji można odnieść je do kilku punków. Osoba, której dotyczy ten problem początkowo może twierdzić, że ma wystarczająco dużo czasu na wykonanie danego zadania. W rzeczywistości może tak być, przez co czuje się też bezpiecznie. Mając tę świadomość, odkłada jego wykonanie na później, często z lęku przed porażką. Z czasem zaczyna dopadać ją poczucie, że powinna się w końcu zająć jego wykonaniem. Tłumaczy jednak sobie, że jeszcze ma wystarczająco dużo czasu, aby zacząć. Szuka wymówek, które mogą usprawiedliwić jej działania. W efekcie wykonuje zadanie w ostatniej chwili, bądź też nie robi go wcale, jednocześnie obiecując sobie, że następnym razem tak nie postąpi. Schemat się powtarza.
Skąd się bierze prokrastynacja?
Zdaniem psychologów prokrastynacja jest zaburzeniem psychicznym, w którym osoba, której dotyczy ten problem wchodzi w pętle odkładania rzeczy i zadań na później. Zwykło się uznawać, że ma ona swoje źródło w dzieciństwie i wysokich oczekiwaniach, jakie mieli wobec niej rodzice bądź nauczyciele. Mogą być to osoby z tendencją do perfekcjonizmu, które boją się porażki, jaka może ich spotkać w trakcie wykonywania zadania.
Innym powodem prokrastynacji może być lęk przed sukcesem i odpowiedzialnością, która się z nim wiąże. Część psychologów twierdzi, że prokrastynatorzy to ludzie, którzy dobrze czują się w sytuacjach stresowych, dlatego najlepiej wychodzi im wykonywanie zadań na ostatnią chwilę.
Jak zdiagnozować prokrastynację?
Jak na razie nie ma jeszcze opracowanego trafnego i rzetelnego testu, który pozwoliłby diagnozować prokrastynację, ale odpowiadając na kilka pytań, możemy sami określić, czy mamy tendencję do odkładania realizacji zadań na później. Jeżeli obawiamy się, że może nas ona dotyczyć, sprawdźmy, na ile z poniższych stwierdzeń odpowiedzieliśmy twierdząco. Im wyższy wynik (więcej odpowiedzi twierdzących) tym większe prawdopodobieństwo, że ulegamy prokrastynacji.
- Nie robię dalekosiężnych planów.
- Często odkładam wykonanie zadania na ostatnią chwilę.
- Mam problem z ustaleniem priorytetów.
- Zdarza mi się przedkładać przyjemność nad obowiązki.
- Mam problem z zarządzanie własnym czasem.
- Często zdarza mi się spóźniać.
- Zdarza mi się składać obietnice bez pokrycia.
- Mam wiele pomysłów, ale zazwyczaj ich nie realizuję.
- Jeżeli za brak wykonania zadania nie spotka mnie kara, po prostu go nie robię.
- Zdarza się, że nie wiem, co robiłem kilka godzin wcześniej.
Jak walczyć z prokrastynacją?
To, że mamy tendencję do odkładania realizacji zadań na później nie oznacza, że nie możemy z nią skutecznie walczyć. Co możemy zrobić? Poniżej pokazujemy kilka skutecznych technik radzenia sobie z prokrastynacją.
Dzielenie wykonywania zadań na etapy. Rozbijanie dużych zadań na mniejsze części sprawia, że stają się one bardziej osiągalne. To podejście pozwala uniknąć przytłaczającego poczucia, że musimy zająć się jednym wielkim projektem. Możemy wtedy z powodzeniem rozpocząć ich realizację, od wykonania tych czynności, które sprawią nam największą radość.
Planowanie czasu. Skuteczne zarządzanie czasem jest kluczowe w walce z prokrastynacją. Ustalanie konkretnych terminów na wykonanie zadań pozwala uniknąć odkładania ich na później.
Ustalanie priorytetów. Zrozumienie, które zadania są najważniejsze, pozwala skupić się na nich w pierwszej kolejności. To pomaga unikać rozpraszania uwagi i skłania do skupienia na rzeczach, które naprawdę się liczą.
Unikanie perfekcjonizmu. Dążenie do doskonałości może prowadzić do paraliżu i odkładania zadań, z obawy, że nie będziemy w stanie spełnić wysokich oczekiwań. Ważne jest akceptowanie drobnych niedoskonałości i postępowanie naprzód.
Odpowiednia motywacja. Przed przystąpieniem do wykonywania zadania warto zidentyfikować wszelkie korzyści płynące z jego zrealizowania w terminie.
Brak rozpraszaczy. Aby być bardziej efektywnym w pracy, warto zidentyfikować czynniki, które mogą nas odciągać od wykonania zadania. Mogą to być media społecznościowe, telewizja czy inne rozrywki, a ich wyeliminowanie pozwoli lepiej skoncentrować się na zadaniu.
Skuteczne radzenie sobie z prokrastynacją wymaga czasu, samodyscypliny i prób różnych strategii. Ważne jest również zrozumienie własnych nawyków i motywacji, aby móc skutecznie przeciwdziałać odkładaniu zadań na później.
Prokrastynacja to wyzwanie, które dotyka wielu z nas, ale nie jesteśmy skazani na jej panowanie nad naszym życiem. Zrozumienie korzeni tego zjawiska i skorzystanie ze skutecznych strategii może pomóc nam pokonać zwyczaj odkładania na później. Pamiętajmy, że walka z prokrastynacją to proces, który wymaga wysiłku i wytrwałości, ale efekty mogą przynieść ogromne korzyści dla naszej produktywności i naszego samopoczucia.
